Economy

Sàn Giao Dịch Vàng: Cơ Hội và Thách Thức cho Thị Trường Vàng Việt Nam

Thang Nguyen

27 Th05 2025 — 11 min read

Bạn đã từng tự hỏi điều gì khiến thị trường vàng ở Việt Nam luôn sôi động, có khi giá vàng trong nước và thế giới vênh nhau tới hàng chục phần trăm? Tôi từng chứng kiến không ít nhà đầu tư lẫn người dân "căng mắt" theo dõi từng diễn biến của giá vàng. Thực tế đó cho thấy, vàng, từ lâu không chỉ là tài sản an toàn trong tâm lý người Việt, mà còn là một “mạch máu” quan trọng của nền kinh tế, ảnh hưởng đến an ninh tài chính và sự ổn định vĩ mô. Gần đây, việc nghiên cứu lập sàn giao dịch vàng theo hướng mở rộng tự do giao dịch cho người dân đang được thảo luận ở tầm quốc gia, hứa hẹn mang tới một bước ngoặt lớn cho cả thị trường và nhà đầu tư cá nhân.

Thị trường vàng: thực trạng và những thách thức cố hữu

Không khó để nhận thấy, thị trường vàng ở nước ta hiện nay còn mang nhiều nét đặc thù so với quốc tế. Dù đã có giai đoạn "vàng hóa" được kiểm soát chặt chẽ nhờ Nghị định 24 (ban hành từ năm 2012), song những bất cập vẫn liên tục phát sinh:

Chênh lệch giá trong nước - quốc tế lớn: Có thời điểm, giá vàng tại Việt Nam cao hơn giá thế giới hơn 10%, tạo tiền đề cho các hoạt động đầu cơ, buôn lậu và thao túng giá.
Kiểm soát cung cầu chưa hiệu quả: Nhượng quyền gần như toàn bộ vàng miếng cho một số doanh nghiệp lớn khiến thị trường dễ bị thao túng nguồn cung.
Hoạt động buôn lậu, đội giá phức tạp: Sự thiếu minh bạch và chưa kết nối với chuẩn quốc tế, dẫn đến một thị trường chưa đủ lành mạnh và dễ bị lũng đoạn.
Quản lý dữ liệu rời rạc: Chưa có cơ sở dữ liệu tập trung về thị trường, gây khó khăn trong việc hoạch định và giám sát chính sách.

Vàng không chỉ là tài sản, mà còn là thước đo tâm lý ổn định. Bất kỳ biến động lớn nào trên thị trường này cũng tác động sâu rộng tới lòng tin vào nền tài chính quốc gia.
— Góc nhìn cá nhân

Không chỉ dừng lại ở câu chuyện của riêng nhà đầu tư, việc để thị trường vàng vận hành thiếu minh bạch sẽ kéo theo những rủi ro về an ninh tài chính, tạo tiền lệ xấu trong việc đầu cơ tài sản và khiến nền kinh tế khó kiểm soát "dòng vốn nóng".

Chủ trương nghiên cứu sàn giao dịch vàng: cơ hội và những điều cần lưu ý

Bối cảnh chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ

Ngày 24/5/2025, tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về quản lý thị trường vàng, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã giao Ngân hàng Nhà nước và Bộ Tài chính nghiên cứu lập sàn giao dịch vàng. Điểm mới nổi bật là định hướng phát triển môi trường giao dịch tự do, thuận lợi và lành mạnh cho người dân, cùng chủ trương tách bạch vai trò quản lý nhà nước và hoạt động sản xuất, kinh doanh vàng.

Đảm bảo minh bạch, an toàn cho người dân giao dịch vàng
Khuyến khích sản xuất, chế tác vàng trang sức, tạo việc làm trước mắt và lâu dài
Ưu tiên đầu tư vào hệ thống, hạ tầng công nghệ (ví dụ: hóa đơn điện tử, quản lý từ xa)

Các nhiệm vụ trọng tâm được chỉ đạo

Phải nhanh chóng giảm chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới về mức 1–2% (thay cho mức trên 10% thời gian gần đây) bằng chính sách tổng hợp cả về cung cầu, xử lý nghiêm buôn lậu, lũng đoạn thị trường.
Sửa đổi Nghị định 24 và hoàn tất cơ sở dữ liệu thị trường vàng trong thời hạn ngắn (phải hoàn thành trong tháng tới).

Việc lập sàn giao dịch vàng minh bạch, chuyên nghiệp không chỉ bảo vệ nhà đầu tư mà còn giúp bảo toàn ổn định vĩ mô, giảm thiểu rủi ro tài chính quốc gia và hội nhập tài chính quốc tế sâu rộng hơn.
— Trích nhận định từ một số chuyên gia kinh tế, tài chính

Lợi ích của sàn giao dịch vàng theo chuẩn quốc tế

Ở những nền kinh tế phát triển, sàn giao dịch vàng không mới. Tại Singapore, Dubai, Hongkong, vàng được giao dịch qua các sàn chuẩn mực, với các khâu định giá, lưu ký, vận chuyển và giám sát chặt chẽ. Nếu được triển khai bài bản, sàn giao dịch vàng theo mô hình hiện đại sẽ đưa lại các giá trị nổi bật:

Tạo môi trường mua bán minh bạch: Giá vàng được cập nhật theo sát giá thế giới, giảm thiểu chênh lệch, hạn chế thao túng.
Bảo vệ người tham gia thị trường: Quy trình chuẩn hóa, tách biệt rõ giữa quản lý nhà nước và kinh doanh, hóa đơn điện tử, lưu ký an toàn, giảm rủi ro bị lừa đảo.
Tăng thanh khoản và khả năng phòng hộ rủi ro: Nhà đầu tư, doanh nghiệp có thể dễ dàng thực hiện các nghiệp vụ bảo hiểm rủi ro (hedging), giao dịch hợp đồng tương lai vàng, giao dịch ký quỹ (nếu pháp luật cho phép).
Minh bạch hóa “giao dịch lớn”: Giao dịch qua sàn cho phép kiểm soát tốt dòng tiền lớn, chống rửa tiền, ngăn ngừa buôn lậu, góp phần tăng thu ngân sách qua thuế.
Thúc đẩy phát triển ngành chế tác vàng nội địa: Khuyến khích doanh nghiệp Việt ứng dụng công nghệ, nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm vàng, trang sức.

Có thể nói, mô hình này sẽ tạo thêm sản phẩm tài chính hấp dẫn cho nhà đầu tư cá nhân, đồng thời giúp Việt Nam tiến gần các chuẩn mực của thị trường tài chính quốc tế. Với vai trò là cầu nối giữa người dân với hệ thống ngân hàng, tôi nghĩ đây là xu hướng không thể đảo ngược.

Những rào cản hiện hữu và điều kiện tiên quyết để sàn vàng thành công

Dù nhiều triển vọng, vẫn cần thẳng thắn nhìn nhận những thách thức không nhỏ:

Hệ thống pháp lý và năng lực giám sát: Nếu luật hóa không rõ ràng hoặc hệ thống giám sát không đủ mạnh, sàn giao dịch vàng có thể trở thành “sân chơi” cho thao túng, đầu cơ hoặc thậm chí rửa tiền quy mô lớn.
Chuyển đổi hành vi nhà đầu tư: Người dân vẫn quen giao dịch bằng tiền mặt, mua vàng vật chất thay vì giao dịch điện tử. Việc gia tăng giao dịch trực tuyến, hóa đơn điện tử… cần có lộ trình thích hợp.
Đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin: Từ hệ thống lưu ký, truy xuất nguồn gốc, xác thực vàng miếng đến thanh toán không tiền mặt, mọi công đoạn đều phải an toàn, đồng bộ, bảo mật cao.
Hiểu biết tài chính và truyền thông: Một số lượng lớn người dân cần được truyền thông, hướng dẫn để nắm rõ về sản phẩm tài chính mới cũng như các rủi ro đi kèm.
Thay đổi thói quen xã hội và văn hóa đầu tư: Văn hóa tích trữ vàng vật chất đã in sâu vào tâm lý người Việt. Để giao dịch qua sàn thực sự phát huy hiệu quả, cần thời gian đào tạo, hướng dẫn và tạo dựng lại niềm tin.

Một thị trường vàng phát triển, minh bạch là nền tảng cho sự trưởng thành của thị trường tài chính quốc gia. Nhưng nó cũng đòi hỏi bộ máy vận hành vững mạnh, công nghệ tiên tiến, và ý thức trách nhiệm chung của toàn xã hội.
— Trích cảm nhận cá nhân

Kinh nghiệm quốc tế: bài học nào cho Việt Nam?

Nhìn ra thế giới, các mô hình sàn giao dịch vàng thành công đều có điểm chung: sự nhất quán trong chính sách vĩ mô, hệ sinh thái an toàn và ý chí hiện đại hóa liên tục. Singapore Gold Exchange (SGX) hay Dubai Gold & Commodities Exchange (DGCX) được xây dựng dựa trên nền tảng công nghệ tài chính mạnh mẽ, quản trị rủi ro chặt chẽ và sự phối hợp liên ngành (ngân hàng trung ương, hải quan, cơ quan thuế...).

Chính phủ chỉ giữ vai trò định chế, giám sát và hoạch định chính sách lớn, không can thiệp quá sâu vào hoạt động thường ngày của doanh nghiệp hay người dân.
Đồng bộ hóa văn bản quy phạm pháp luật về phòng, chống rửa tiền, tiêu chuẩn lưu trữ, giao nhận, định giá, giao dịch online/offline.
Ứng dụng Blockchain vào xác thực nguồn gốc vàng, giảm gian lận, tăng tính minh bạch (ở các thị trường như Thụy Sĩ, Anh...)

Góc nhìn chiến lược: "đi nhanh nhưng phải chắc"

Từ kinh nghiệm của mình khi tham gia hỗ trợ các doanh nghiệp tài chính và fintech, tôi nhận ra rằng, mọi mô hình đổi mới đều cần lộ trình kiểm soát rủi ro thật rõ ràng. Việt Nam hoàn toàn có thể tiến tới một sàn giao dịch vàng hiện đại, nhưng cần đặt ra các bước đi chiến lược:

Triển khai thí điểm tại các trung tâm tài chính lớn, lấy phản hồi từ doanh nghiệp, ngân hàng và nhà đầu tư trước khi mở rộng toàn quốc.
Làm tốt công tác truyền thông giáo dục tài chính, giúp người dân hiểu rõ luật chơi và các giá trị, rủi ro đi kèm.
Dành nguồn lực đầu tư cho hệ thống dữ liệu, liên thông giữa Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước với các sàn giao dịch.
Minh bạch thông tin, rà soát thường xuyên hoạt động cũng như cập nhật chính sách theo biến động thị trường toàn cầu.

Xây dựng sàn giao dịch vàng không chỉ đơn thuần là một giải pháp quản lý, mà còn là sự khẳng định cho tầm nhìn mở, hội nhập quốc tế của Việt Nam thế kỷ 21. Sự trưởng thành này đòi hỏi nhiều cố gắng từ tất cả chúng ta.
— Chia sẻ từ kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực chiến lược và công nghệ tài chính

Những điều người lãnh đạo, doanh nhân và nhà đầu tư nên chuẩn bị

Chủ động tìm hiểu, cập nhật thông tin về chính sách mới, mô hình sàn giao dịch vàng và các sản phẩm tài chính liên quan.
Xây dựng năng lực phân tích rủi ro, quản trị tài sản phù hợp với bối cảnh thị trường vàng minh bạch, biến động nhanh.
Đầu tư vào chuyển đổi số, thanh toán không tiền mặt, hệ thống lưu trữ dữ liệu an toàn nếu doanh nghiệp bạn kinh doanh vàng hoặc sản phẩm liên quan.
Thay đổi tư duy từ “tích trữ vàng vật chất” sang “quản lý tài sản thông minh, linh hoạt” — vàng không chỉ là vật cầm nắm mà còn là tài sản số hóa nếu biết tận dụng đúng cách.

Đối với nhà lãnh đạo, doanh nhân hoặc bất kỳ ai mong muốn phát triển sự nghiệp trong lĩnh vực tài chính, đây cũng là cơ hội lớn để cập nhật kiến thức, nâng cấp kỹ năng tư duy chiến lược và sẵn sàng hòa nhập với môi trường cạnh tranh toàn cầu.

Khơi nguồn niềm tin mới cho thị trường vàng Việt Nam

Thay đổi nào cũng cần thời gian, sự vào cuộc mạnh mẽ và đồng thuận của nhiều bên. Việc nghiên cứu, từng bước hình thành sàn giao dịch vàng hiện đại sẽ không chỉ giải quyết những bất cập cố hữu của thị trường, mà còn mở ra hướng đi mới cho sự phát triển bền vững ở quy mô quốc gia. Với góc nhìn cá nhân, tôi tin đây là dịp quý giá để mọi người — từ nhà quản lý, doanh nghiệp đến nhà đầu tư cá nhân — chủ động làm mới tư duy, tích lũy kiến thức và làm chủ vận hội mới cho chính mình.

Hãy xem đây là động lực để chúng ta cùng xây dựng một bối cảnh tài chính minh bạch, hiện đại và hội nhập hơn — một tương lai mà giá trị thực được đề cao và những cơ hội lớn luôn chờ đón người biết đón nhận, đổi thay.

#ChiếnLược #TàiChínhThôngMinh #TưDuyPhátTriển