Đổi mới chính sách BHYT từ 7/2025: Cách chủ động ứng phó và thích nghi

Những thay đổi lớn trong chính sách bảo hiểm y tế từ tháng 7/2025: Hiểu đúng để chủ động thích ứng

Bạn có bao giờ tự hỏi: Khi các quy định về bảo hiểm y tế - một chính sách ảnh hưởng sâu rộng tới đại đa số người dân và doanh nghiệp - thay đổi, chúng ta cần chuẩn bị những gì để không mất quyền lợi mà còn tối ưu hóa kế hoạch tài chính của bản thân và tổ chức?

Trong khoảng hai thập kỷ vừa qua, bảo hiểm y tế (BHYT) đã trở thành tấm lưới an sinh không thể thiếu của xã hội hiện đại. Không chỉ “giảm sốc” về tài chính khi gặp vấn đề sức khỏe, BHYT còn góp phần nâng cao chất lượng sống và gắn kết cộng đồng. Đặc biệt, từ tháng 7/2025, Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi sẽ chính thức có hiệu lực với những thay đổi sâu sắc về cách tính và mức đóng – tác động cả ở góc độ cá nhân lẫn doanh nghiệp. Bài viết này sẽ cùng bạn nhìn nhận toàn diện, thực tiễn và có chiều sâu về những điểm mới quan trọng, để mỗi người chủ động hơn trong lộ trình phát triển của chính mình.

Cơ sở thay đổi của mức đóng bảo hiểm y tế: Từ lương cơ sở sang mức tham chiếu

“Mọi thay đổi về an sinh xã hội đều cần được hiểu đúng – nếu không, chính sự mơ hồ sẽ tạo ra những rủi ro mà không ai muốn đối mặt.”

Theo Luật Bảo hiểm y tế sửa đổi 2024, điểm thay đổi lớn nhất là chuyển từ căn cứ mức lương cơ sở sang mức tham chiếu để xác định mức đóng BHYT từ ngày 1/7/2025.

Từ trước đến nay, mọi tính toán về mức đóng BHYT đều gắn liền với lương cơ sở. Khi lương cơ sở tăng, quyền lợi tăng, nhưng đồng thời gánh nặng tài chính của cả doanh nghiệp và người lao động cũng tăng. Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập quốc tế, chính sách lương cơ sở bộc lộ nhiều điểm hạn chế về tính linh hoạt, khả năng điều chỉnh và sự công bằng giữa các nhóm đối tượng.

Đổi mới lần này, chính phủ sẽ không còn dùng lương cơ sở làm căn cứ nữa, mà sẽ áp dụng một “mức tham chiếu” do cơ quan có thẩm quyền quyết định để mở rộng biên độ điều chỉnh, phản ánh sát hơn thực tiễn, tạo thuận lợi cho việc điều chỉnh lộ trình đóng BHYT mà không lệ thuộc vào hành lang cứng nhắc của lương cơ sở.

• Đối với người lao động hưởng lương từ ngân sách nhà nước: Mức đóng sẽ căn cứ vào tiền lương tháng, phụ cấp chức vụ, thâm niên, ngạch bậc...
• Đối với lao động trong doanh nghiệp: Mức đóng theo lương, công ghi trên hợp đồng lao động.
• Người hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức, trợ cấp thất nghiệp: Mức đóng dựa trên số tiền lương hưu, trợ cấp.
• Các đối tượng còn lại (tự đóng BHYT, hộ gia đình, học sinh, sinh viên, lực lượng an ninh - quốc phòng, đối tượng chính sách...): Sẽ lấy mức tham chiếu làm căn cứ.
• Đặc biệt, mức lương tháng tối đa để tính số tiền đóng BHYT là 20 lần mức tham chiếu, tránh xuất hiện những “cá biệt” bất hợp lý với người thu nhập cao.

So sánh tác động: Ai sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ thay đổi này?

Không khó để nhận ra, sự chuyển đổi này sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ tới bức tranh tài chính toàn hệ thống - từ ngân sách nhà nước, doanh nghiệp đến từng cá nhân.

Đối với doanh nghiệp và người lao động

• Tính linh hoạt được nâng cao: Khi mức tham chiếu có thể được điều chỉnh độc lập với lương cơ sở, Nhà nước sẽ chủ động hơn trong hoạch định chính sách tài khóa, đặc biệt trong các giai đoạn biến động kinh tế hay lạm phát.
• Khả năng tăng/quản lý chi phí lao động tốt hơn: Doanh nghiệp sẽ phải cập nhật thường xuyên mức tham chiếu, chủ động dự phòng ngân sách, đặc biệt là với các doanh nghiệp quy mô lớn, chi phí bảo hiểm là khoản ngân sách không nhỏ.
• Tác động cạnh tranh trong thị trường lao động: Các công ty thu hút nhân sự bằng phúc lợi tốt cần nghiên cứu kỹ ảnh hưởng của sự thay đổi để điều chỉnh đãi ngộ phù hợp.

Đối với người lao động tự do, hộ kinh doanh, người dân đóng theo hộ gia đình

• Biên độ điều chỉnh rộng hơn: Khi mức tham chiếu thay đổi, toàn bộ nhóm người tham gia BHYT theo dạng tự nguyện sẽ chịu tác động trực tiếp. Điều này giúp chính sách kịp thời thích ứng với biến động xã hội, song cũng yêu cầu mỗi cá nhân phải theo sát thông tin để quyền lợi không bị động.
• Cơ hội hưởng giảm trừ khi đăng ký cho nhiều thành viên hộ gia đình: Người thứ hai, thứ ba, thứ tư tham gia BHYT cùng hộ sẽ được giảm lần lượt còn 70%, 60%, 50% và từ người thứ năm trở đi chỉ còn 40% mức đóng người thứ nhất. Đây là khuyến khích nhóm hộ gia đình tham gia BHYT đầy đủ, bảo vệ an toàn tài chính cả gia đình trước các rủi ro y tế thình lình.

Người hưởng lương hưu, trợ cấp, người yếu thế

• Nhóm đối tượng này sẽ vẫn được ngân sách nhà nước, cơ quan bảo hiểm hỗ trợ phần lớn hoặc toàn bộ mức đóng BHYT, đảm bảo an sinh xã hội và không bị “bỏ lại phía sau”.
• Nhà nước tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong bảo trợ các trường hợp đặc biệt khó khăn, chính sách cho người có công, đối tượng chính sách...

Cách xác định mức đóng mới và các nhóm đối tượng cụ thể

Để dễ hình dung, tôi tổng hợp lại các nhóm đối tượng, mức đóng và nguồn đóng theo luật mới như sau:

Công thức chung:
Mức đóng BHYT = Tối đa 6% x Tiền lương hoặc Mức tham chiếu, tùy nhóm đối tượng

• Người lao động ký hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên, công chức, viên chức, cán bộ: Mức đóng tối đa 6% tiền lương, trong đó người sử dụng lao động đóng 2/3, người lao động đóng 1/3.
• Quản lý doanh nghiệp, thành viên hội đồng quản trị không hưởng lương: Tối đa 6% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, tự đóng toàn bộ.
• Chủ hộ kinh doanh có đăng ký: Tối đa 6% tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, tự đóng.
• Người hoạt động không chuyên trách cấp xã: Tối đa 6% mức tham chiếu, chia người sử dụng lao động đóng 2/3, còn lại tự đóng 1/3.
• Bộ đội, công an, ngành cơ yếu: Tối đa 6% tiền lương hoặc mức tham chiếu, do ngân sách hoặc chính phủ, đơn vị chủ quản đóng toàn bộ.
• Thân nhân bộ đội, công an, cơ yếu…: Đóng trên 6% mức tham chiếu, ngân sách đảm bảo hoặc hỗ trợ phần lớn.
• Người hưởng trợ cấp thất nghiệp, lương hưu, trợ cấp mất sức lao động: Mức đóng tối đa 6% tiền lương hưu, trợ cấp (do bảo hiểm chi trả).
• Nhóm yếu thế (cận nghèo, HSSV, NLĐ tạm hoãn HDLD…): Được ngân sách hỗ trợ phần đóng, phần còn lại tự đóng, mức tối đa 6% mức tham chiếu.
• Nhóm tự đóng toàn bộ: Hộ gia đình, cá nhân đóng tự nguyện sẽ nộp tối đa 6% mức tham chiếu. Các thành viên hộ gia đình được giảm trừ theo thứ tự như mục trước.

Khuyến nghị thực tiễn từ góc nhìn quản trị và tài chính cá nhân

Từ kinh nghiệm tư vấn và xây dựng chiến lược nhân sự, tôi cho rằng việc thay đổi chính sách BHYT lần này đặt ra một số điểm đáng lưu ý cả cho doanh nghiệp và mỗi người đi làm, cụ thể:

• Doanh nghiệp nên thường xuyên cập nhật thông tin chính sách: Chủ động rà soát lại bảng lương, các khoản thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm, đảm bảo tuân thủ đúng và đủ – vừa tránh rủi ro pháp lý vừa xây dựng được hình ảnh chuyên nghiệp trong mắt ứng viên.
• Nhà quản trị tài chính cá nhân đừng ngại hỏi, ngại tính toán: Nếu bạn là người quản lý, HR hoặc chính bản thân là “người đi làm chủ động”, hãy xác định rõ nguồn đóng BHYT của mình sẽ bị ảnh hưởng thế nào nếu mức tham chiếu thay đổi. Trường hợp bạn dự định chuyển loại hình hợp đồng lao động, mở hộ kinh doanh hay chọn làm tự do, nên cân nhắc về phương án đóng BHYT sớm, tránh gián đoạn quyền lợi.
• Chủ động lưu giữ hồ sơ, giấy tờ, nắm rõ quyền lợi BHYT cá nhân và gia đình: Đặc biệt với nhóm tham gia BHYT hộ gia đình, việc đăng ký càng sớm càng tiết kiệm và được bảo vệ đồng bộ quyền lợi.

Bài học chiến lược về thích ứng với thay đổi chính sách

“Tốc độ thích ứng nhanh với những chính sách kinh tế - xã hội mới sẽ quyết định lợi thế cạnh tranh của cá nhân và tổ chức trong xã hội hiện đại.”

Tôi từng gặp không ít khách hàng, từ các CEO doanh nghiệp cho tới start-up, khi nghe tin điều chỉnh về lương, bảo hiểm thường rơi vào hai thái cực: hoặc chủ quan, hoặc… lo sợ “bàng hoàng”. Nhưng thực tế, mọi thay đổi chỉ thực sự “đáng sợ” khi ta không dành đủ thời gian để hiểu bản chất và dự phóng kịch bản ứng phó.

Ở tầm nhìn chiến lược, một tổ chức hoặc cá nhân biết cập nhật và thích nghi kịp thời cùng thay đổi chính sách luôn duy trì nền tảng để phát triển bền vững. Việc này không chỉ dừng lại ở đảm bảo quyền lợi BHYT mà còn là thái độ chủ động, tư duy dài hạn để làm chủ cuộc sống.

• Kết nối rộng hơn với cộng đồng chuyên môn – chính sách: Khi các diễn đàn doanh nhân, hội nhóm nghề nghiệp hay tổ chức lao động chung tay cập nhật kiến thức, phổ biến quy định, sức lan tỏa và mức độ chủ động tăng lên đáng kể.
• Xây dựng thói quen theo dõi, cập nhật các chỉ số kinh tế-xã hội, pháp luật thường xuyên: Đây là kỹ năng không thể thiếu của một “người đi làm thời đại mới”, tránh bị động với những thay đổi lớn hoặc chính sách mới.
• Đừng coi bảo hiểm y tế chỉ là chính sách phòng ngừa rủi ro: Đó cũng là một phần không thể tách rời của chiến lược quản trị tài chính cá nhân, gia đình và tổ chức.

Hãy xem sự thay đổi lần này là cơ hội để nâng cấp “hệ thống radar” quản trị rủi ro của bản thân và đội ngũ.

Định hướng xây dựng tư duy phát triển bản thân qua lăng kính chính sách BHYT

Bảo hiểm y tế vốn bị xem là khô khan, máy móc, chỉ là công cụ phòng bệnh hoặc “tránh bị phạt” về mặt pháp luật. Nhưng nếu đào sâu, bạn sẽ nhận ra: cách chúng ta ứng xử với những thay đổi chính sách chính là phép thử phản xạ quản trị cuộc đời. Một người chủ động, luôn cập nhật để tối ưu hóa quyền lợi không chỉ đơn giản là người “an toàn”, mà còn là hình mẫu mới của tư duy hiện đại.

“Sống chủ động, nghĩ rộng và hành động sớm trước mọi biến động lớn – đó là nền tảng của một sự nghiệp bền vững và một cuộc đời cân bằng.”

Hãy coi những thay đổi về bảo hiểm y tế lần này như một bài học thực tiễn để:

• Rèn luyện thói quen tư duy phân tích thông tin (đừng chỉ nghe, hãy đọc luật, hỏi chuyên gia, kiểm tra nhiều nguồn).
• Chủ động xây dựng kế hoạch tài chính cá nhân, gia đình, không sợ biến động vì ta đã dự phòng và biết cách tái cấu trúc kịp thời.
• Luôn cập nhật các mô hình, công nghệ quản lý bảo hiểm mới, đẩy mạnh ứng dụng số để không bị chậm nhịp so với số đông.

Dù chỉ là một thay đổi trong chính sách BHYT, nhưng cách bạn phản ứng – hiểu, cập nhật, chủ động – chính là biểu hiện rõ nét của một người làm chủ vận mệnh và biết hoạch định tương lai.

Cuối cùng, điều quan trọng không nằm ở con số đóng bảo hiểm tăng hay giảm, mà ở việc bạn nắm quyền kiểm soát thông tin, ra quyết định sớm hơn số đông và dám chủ động đi trước một bước. Trong thời đại biến đổi nhanh như hiện nay, đó cũng là một chiến lược tuyệt vời để phát triển sự nghiệp và cuộc sống hạnh phúc, bền vững.

#ChiếnLược #TưDuyPhátTriển #AnSinhXãHội