Công Nghệ

Cuộc cách mạng hóa đơn điện tử: Thách thức và cơ hội cho SaaS Việt Nam

Thang Nguyen

27 Th06 2025 — 11 min read

Cuộc cách mạng hóa đơn điện tử: Cơ hội lớn và thách thức mới cho SaaS Việt Nam

Nếu bạn từng ghé qua những cửa hàng tạp hóa nhỏ, quán ăn gia đình hay sạp chợ truyền thống ở Việt Nam, bạn sẽ nhận ra một điểm chung: Hoạt động vẫn phần lớn dựa vào sổ tay, hóa đơn giấy và ít thấy dấu vết của công nghệ hiện đại trong quản lý bán hàng. Nhưng một làn sóng thay đổi đang ập đến: Từ ngày 1/6/2025, các hộ kinh doanh doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm phải xuất hóa đơn điện tử qua hệ thống POS kết nối trực tuyến với cơ quan thuế. Sự đổi thay này đang làm rung chuyển hàng triệu hộ kinh doanh nhỏ lẻ – vừa tạo ra áp lực lớn, vừa mở ra “mỏ vàng” mới cho các startup công nghệ SaaS (Software-as-a-Service) ở Việt Nam.

Làn sóng chuyển đổi số bắt buộc: Bối cảnh và động lực chính sách

Động thái cải cách thuế của Chính phủ Việt Nam rõ ràng nhắm vào mục tiêu lớn: minh bạch hóa thị trường phi chính thức, gia tăng nguồn thu ngân sách và đẩy mạnh quản trị số. Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, Việt Nam có hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh cá thể, tạo việc làm cho gần 9 triệu lao động – tương đương khu vực doanh nghiệp tư nhân chính thức.

Trước cải cách: Hầu hết các hộ kinh doanh nhỏ áp dụng chế độ thuế khoán cố định trên doanh thu, hóa đơn chủ yếu là ghi tay hoặc thậm chí không phát hành hóa đơn.
Sau cải cách: Mọi giao dịch có giá trị đều phải được ghi nhận qua hệ thống điện tử, có kết nối với hệ thống quản lý thuế của Nhà nước. Mỗi lần mua bán, doanh nghiệp – dù nhỏ nhất – đều cần phát hành hóa đơn điện tử hợp pháp.

“Cơ hội rất rõ: Đến cuối năm nay, bất kỳ ai cũng buộc phải vận hành trên một hệ thống – đó là thời điểm cho SaaS lên ngôi, điều đã từng bị cho là không tưởng nhiều năm qua ở Việt Nam.”
— Bùi Hải Nam, Founder & CEO SoBanHang

Tuy nhiên, đây lại là “con dao hai lưỡi” với các doanh nghiệp nhỏ. Bởi những rào cản về chi phí đầu tư ban đầu, năng lực công nghệ hạn chế và quy định thuế mới mẻ, phức tạp có thể khiến họ loay hoay, thậm chí phải từ bỏ hoạt động kinh doanh nếu không thể thích nghi nhanh chóng.

Thị trường SaaS Việt: Từ “vùng trũng” tới hướng phát triển thần tốc?

Dù nền kinh tế số Việt Nam được dự báo sẽ tăng trưởng gấp đôi chỉ trong 2 năm (từ 23 tỷ USD năm 2023 lên 50 tỷ USD năm 2025, theo báo cáo Google–Temasek–Bain “e-Conomy SEA 2024”), mức độ phổ cập phần mềm quản lý – SaaS trong khối SME và hộ kinh doanh vẫn ở mức rất thấp.

Nền tảng POS, phần mềm bán hàng, hóa đơn điện tử trước đây chủ yếu nhắm tới các doanh nghiệp vừa và lớn, nơi nguồn lực tài chính, nhân sự và nhận thức chuyển đổi số đã sẵn sàng hơn.
Đối với các cửa hàng nhỏ lẻ, thói quen quản lý truyền thống, ngại thay đổi cùng rào cản chi phí luôn là “bức tường cao”.

Tuy nhiên, chính quy định bắt buộc về hóa đơn điện tử đang chuyển áp lực thành động lực thị trường cực mạnh. Các SaaS không còn phải “ra sức thuyết phục” khách hàng, mà giờ đây là giải “bài toán sống còn” cho hàng triệu doanh nghiệp nhỏ.

Những tệp khách hàng lớn đang chuyển dịch nhanh

Hộ kinh doanh, tiểu thương, cửa hàng truyền thống: Gần 10 triệu người cần chuyển đổi mô hình kinh doanh nếu muốn duy trì hoặc phát triển.
Các doanh nghiệp F&B vừa và nhỏ, chuỗi lẻ: Nhu cầu tối ưu quản lý, minh bạch hóa tài chính gia tăng.
Các chuỗi bán lẻ, hiệu thuốc, thời trang, salon…: Cần sự linh hoạt, tích hợp từ bán lẻ đến hóa đơn, quản lý kho, đối soát thuế.

Cơ hội không của riêng ai – Cuộc chơi của cả startup, kỳ lân công nghệ và các doanh nghiệp truyền thống số hóa

Nhiều SaaS bản địa và quốc tế đã nhanh chóng tung ra giải pháp phù hợp với thị trường Việt:

Sapo Technology với Sapo 6870 – app bán hàng và hóa đơn điện tử miễn phí trên thiết bị di động, phục vụ khách hàng nhỏ lẻ chỉ với một chiếc smartphone.
KiotViet (có KKR, Jungle Ventures rót vốn) hỗ trợ phát hành hóa đơn và chữ ký số miễn phí cho khách hàng trong đa ngành (bán lẻ, F&B, thời trang…), kèm hệ thống hỗ trợ tại chỗ toàn quốc.
SoBanHang đưa ra gói trọn bộ máy tính tiền, chữ ký số và 1.000 hóa đơn điện tử chỉ 1,65 triệu đồng/năm, đồng thời hỗ trợ đăng ký mẫu hóa đơn và chữ ký ngay trên ứng dụng – giúp tối giản thủ tục cho tiểu thương.
MISA, FPT (Base.vn)… các tên tuổi lớn cũng đã chuyển trọng tâm sang SME và nhóm khách hàng nhỏ, cung cấp các giải pháp quản trị tích hợp, giá linh hoạt.

Thách thức vẫn còn đó: Cuộc đua chuyển đổi số chưa dành cho số đông

Quan sát thực tế và trao đổi với những người trong cuộc, tôi nhận thấy rằng làn sóng chuyển đổi này không chỉ là “sân chơi cơ hội”, mà chính là phép thử sinh tồn cho cả SaaS lẫn doanh nghiệp nhỏ.

Thách thức về nhận thức và kỹ năng: Nhiều chủ cửa hàng vẫn đã quen chép sổ tay, gửi đơn hàng qua Zalo, chưa tiếp cận máy tính hay các phần mềm chuyên dụng. Chạy hóa đơn điện tử, kê khai thuế điện tử mỗi tháng là “bước nhảy vọt” hoàn toàn mới.
Bài toán chi phí đầu tư ban đầu: Không chỉ phần mềm, mà cả thiết bị (máy tính, máy in hóa đơn, chữ ký số), phụ phí bảo trì, cước kết nối, phí dịch vụ…đều là gánh nặng cho nhiều doanh nghiệp siêu nhỏ vốn chỉ tồn tại nhờ lợi nhuận nhỏ giọt.
Khó khăn về chính sách & quy trình: Không ít “bẫy” thuế do quy định, thông tư thay đổi liên tục, hướng dẫn còn mù mờ, dẫn tới nguy cơ báo cáo sai, bị phạt hành chính mà chính các chủ tiệm không lường trước được.
Cuộc cạnh tranh dữ dội giữa các nền tảng: “Cuộc đua không chỉ là tích tính năng, mà là ai bám sát hành vi người dùng thực tế, chịu khó thiết kế đường dẫn từ offline lên online thật sâu sát”, theo chia sẻ của CEO SoBanHang.

“Kinh doanh nhỏ nay như chiếc thuyền nan ngoài khơi, sóng to gió lớn hơn xưa, người chèo vừa phải học cách lái, vừa phải đảm bảo tàu không chìm. Đầu tư chuyển đổi số chính là cứu sinh, nhưng cũng đồng thời là thử thách sống còn.”
— Nhận xét của tôi sau chuỗi khảo sát thực tiễn tại Hà Nội và TP.HCM

Góc nhìn kinh nghiệm thực tiễn: Chuyện của một tiểu thương Hà Nội

Chị Thương (quận Hà Đông, Hà Nội), chủ cửa hàng tạp hóa bình dân, chia sẻ: “Tôi vừa chuyển từ nộp thuế khoán sang kê khai thuế hàng tháng, bắt buộc phải lắp máy tính, cài phần mềm hóa đơn điện tử. Mỗi tháng thuế tăng hơn 1/3, chi phí đầu tư thêm cũng căng. Thực sự tôi lo chuyện lời lãi sẽ giảm rõ, mà chưa biết có duy trì được lâu không.”

“Quản lý bằng công nghệ giúp minh bạch hơn, nhưng nếu các khoản phụ phí, tiền thuế, rồi cả tiền phần mềm đội lên nhiều quá, chắc chúng tôi phải… nghỉ sớm.”

Những chuyển động đáng chú ý trên thị trường đầu tư SaaS tại Việt Nam

Không chỉ sôi động ở mặt trận sản phẩm, các thương vụ đầu tư vào SaaS Việt Nam những năm gần đây cũng cho thấy một thị trường đầy tiềm năng:

KiotViet gọi vốn 45 triệu USD vòng Series B từ KKR và Jungle Ventures (2021).
Sapo Technology hoàn thành Series A với Smilegate Investment (Hàn Quốc).
SoBanHang nhận đầu tư từ FEBE Ventures, Class5 (Mỹ), Trihill Capital…
Finviet, CNV, ScaleUp cũng liên tục gọi thành công vốn từ Sojitz (Nhật), Wavemaker Partners (Singapore), Nextrans (Hàn Quốc)…

Có thể thấy, dòng vốn “smart money” đang bám sát làn sóng chuyển đổi số và nhìn xa hơn vào các nền tảng hỗ trợ tài chính, logistics, quản lý chuỗi cung ứng và giải pháp tích hợp dữ liệu khách hàng.

Điều kiện để SaaS chiếm lĩnh thị trường: Không chỉ là công nghệ, mà là giải pháp tổng thể

Những bài học từ các nền kinh tế số phát triển hơn cho thấy: Để SaaS thực sự “mainstream”, nhà cung cấp phải vượt lên vai trò bán phần mềm, mà phải là “người đồng hành toàn diện”:

Hệ sinh thái hóa đơn – quản lý bán lẻ – hỗ trợ tài chính tích hợp: Liên kết giữa dữ liệu hóa đơn, lịch sử giao dịch và dòng tiền giúp doanh nghiệp nhỏ tiếp cận tín dụng, quản lý chi phí, mở rộng kinh doanh.
Hỗ trợ đào tạo, tư vấn, giải thích chính sách thuế phù hợp từng nhóm khách hàng: Xây dựng đội ngũ chăm sóc, hệ thống kiến thức số hóa bằng video, tài liệu đa dạng…
Chính sách giá linh hoạt, cung cấp mô hình freemium hoặc chi phí siêu thấp: Cho phép dùng thử, trả tiền theo nhu cầu thực tế, giảm hàng rào tâm lý thử nghiệm giải pháp mới của người kinh doanh nhỏ.
Tối giản hóa trải nghiệm người dùng, thiết kế giao diện “giao tiếp như chat Zalo, Facebook”: Giúp khách hàng không bị “ngợp” với các thuật ngữ công nghệ.

“Lợi thế của startup là khả năng ‘làm gọn, rẻ và thân thiện’ hơn doanh nghiệp lớn. Ai kết nối tốt dữ liệu hóa đơn và hành vi – người đó sẽ chiến thắng ở thị trường chuyển đổi số hộ kinh doanh.”

Khai mở “Thời đại SaaS Việt Nam”: Cơ hội và lời nhắn cho người đọc

Nhìn vào chuyển động này, tôi thực sự tin rằng: Người chiến thắng sẽ không chỉ là kẻ nhanh chân về công nghệ, mà phải hiểu sâu sắc thói quen, nỗi đau và động lực thực sự của khách hàng nhỏ lẻ. Đó cũng chính là bài học chiến lược mà bất kỳ ai đang kinh doanh, khởi nghiệp, hay phát triển sự nghiệp đều nên nhìn nhận: Đổi mới không chỉ là bán cái mình có, mà phải giải bài toán thực sự của khách hàng – từ những trải nghiệm rất gần trong đời sống thường ngày.

Chuyển đổi số trong hộ kinh doanh là quá trình dài hơi, cần sự đồng hành, kiên nhẫn và tinh thần cởi mở, học hỏi không ngừng. Nếu bạn đang xây dựng sản phẩm, quản lý doanh nghiệp nhỏ, hay đơn giản là một cá nhân mong muốn phát triển tư duy chiến lược giữa thời cuộc đầy chuyển động, hãy kiên nhẫn lắng nghe, thấu hiểu và “đi cùng” khách hàng, đối tác của mình trên hành trình này – với tâm thế của một người trao giá trị thực, chứ không chỉ là một người bán giải pháp.

Tương lai của thị trường SaaS Việt còn nhiều sóng gió, đổi thay, nhưng cũng chưa bao giờ rộng mở như lúc này cho những ai dám bước chân, dám làm, dám lắng nghe và thích nghi.

Lời nhắn của tôi: Thay đổi là xu hướng tất yếu – điều quan trọng là bạn sẽ chọn chủ động làm chủ cuộc chơi, hay chờ sóng cuốn mình đi? Cơ hội chỉ đến với ai thực sự sẵn sàng khai phá nó.

#ChiếnLược #KinhDoanh #ChuyểnĐổiSố